Kapitalizm, neden muhafazakârlığa daha yakındır? Liberal teorilerle anılan kapitalizmin doğası üzerine yeterince kafa yoruyor muyuz? Bu iki soru üzerinden şekillenecek olan bu yazı; bir şeyleri kesin olarak iddia etmekten öte, akıllarda bir parça soru işareti yaratmayı amaçlamaktadır. Yazarın boyundan büyük bir meseleye girişmiş olması, bu denemeyi daha da ilginç kılar mı acaba? Bakalım yazarken nereye ulaşacağız?
Liberalizm bilindiği üzere; felsefe, politika, sosyal yaşam, ekonomi vb. tüm alanları kapsayacak şekilde ve belli sınırlar içerisinde daha özgürlükçü ve daha serbest olanın, bahsedilen alanlarda vücut bulmuş halini hedefleyen bir düşünce akımıdır. Muhafazakârlığı ise aynı açıklama üzerinden tam tersi olarak yorumlayabiliriz. Tabii şunu da belirtmek gerekir ki; iki akımın renkleri içerisinde ton farklılıkları da vardır. Bu detayı belirtmekle beraber, bu kavramların burada en basit haliyle verilmiş olduğunu söylemek gerekiyor. Değişen zamanın koşullarından ve farklı mekansal etkilerden dolayı çeşitli yorumlara her zaman açık olduklarını da unutmayalım. Tıpkı kapitalizmin de farklı yorumlara olan açıklığı gibi…
Aydınlanma çağı ve endüstri devriminden bu yana çok zaman geçmedi. Bu kısa dönemde kapitalizm ve liberalizmin, pratikte ve teoride birlikte anılması olağanlaştırılmış bir durumdur. Kapitalizmin göreceli olarak, tarihin kırılma noktalarında önemli yeniliklere de kapı açtığı söylenebilir. Fakat oturup biraz düşündüğümüzde; acaba elindeki nesneyi metalaştırıp sahiplenmeyi, onu belli eller arasında rahat bir şekilde dolaştırmasını, bunun dolaşımının ve devamında satışının üzerinden kâr etmeyi ve bu kârı korumak için yeri geldiğinde çevresine (tüm canlılar) zarar vermesini öğreten kapitalist anlayış, sizce liberalizmin özgürlükçü havasına mı yoksa muhafazakârlığın yarattığı sarsılmaz denklemlere mi uygundur?
Gerçekten ilginç bir tartışma konusu oldu benim için de. Bahsedilen kavramlar ve uygulanışları itibariyle ortaya siyah-beyaz bir resim çıkarmak zor. Farklı boyutlarıyla ele alınıp, üzerine bol bol tartışılmalı… Liberalizmin veya muhafazakârlığın içeriksel ve pratiksel tartışmalarını detaylı bir şekilde gerçekleştirmeden kağıt üzerinde bize aktarılanlara baktığımızda, muhafazakâr bakış açısıyla kapitalist bakış açısı arasında uçurum gözükmüyor. Aksine bu çeşit bir kavramlar arası ilişki, pek çok noktada bu akımları benimsemiş ve sistemin parametrelerine ayak uydurmuş pek çok aktörün büründüğü rolleri açıklamaya aday olabilir mi dersiniz?
Barış Can Sever
Mersin Kent Haber / bariscanseverrr@gmail.com