İnsan “değerli bir varlık”,
İnsanın değeri özelliğinden kaynaklanır, özelliği ise onu benzerlerinden ayıran yanına dayanır. Bu yan bilinenin aksine akıl değildir (ki derece farkı ile hayvanlarda da “akıl” var). Peki nedir o halde. Bence vicdandır.
Vicdan, adaletin kaynağıdır, utanma duygusunu yaratır ve kendini tutabilmeyi sağlar.
Peki akıl nedir? Kanaatimce akıl tek başına bir halt değildir, onu akıllıca kullanmadığın taktirde.
Nitekim kimse aklıyla duvara bir çivi bile çakamaz. Bunu dışarıya olan uzantıları olan organlarla yapar. Bu iki “altın” organdan biri “el”dir.
El bütün maddi kültür öğelerini yaratır.
Çevrenize bakın bir elin değmeden yapıldığı tek bir şey göremezsiniz. O halde insan demek aslında el demektir. El ile yazar, el ile çizer, el ile yapar, yaratırız her şeyi.
Bir de dil var. Evet diğer altın organ, yani insanı insan yapan şey dildir. Sesi söze çeviren, Bilgi ve Bilimi yaratıp saklayan, aktaran ve uygarlığa sebep olan temel organ.
Sözgelimi tavuklar neden bir uygarlık yaratmamış? Çünkü tavuklar civcivlere hikayelerini anlatamazlar da ondan. Oysa insan bildiklerini ve deneyimlerini kendinden sonra gelen kuşağa anlatır, onlar da kendinden sonra gelen kuşaklara aktarır ve uygarlık denen şey böyle ortaya çıkar. Dil bu bakımdan çok önemlidir. “İnsanı gösteren dilidir konuş ki seni göreyim” lafı boşa söylenmemiştir.
O halde insan demek=el+dil demektir, diyebiliriz. İnsanlaşma süreci elini ve dilini kullanma süreci ile koşttur vesselam. Hüner burdadır. Yani bir adamın ne kadar hünerli olduğu elini ve dilini ne kadar hünerli kullandığına bağlıdır. Salt akıl kendi başına bir şey yapamaz.
Çok akıllı olup bir şey yapamamak altın hazinesinin üstünde oturup bir şey yapamamak, aç kalmak gibi bir şeydir.
Çünkü insan insanla hayvan aradında gerilmiş bir iptir. Gereklerini yerine getirse başta, getirmese sonda yer alır. Gerekleri de el ve dil sayesinde yerine getirir. El ve dil sadece aklın hizmetinde organlar değil aklı çalıştırmayı, düşünmeyi geliştirmeyi sağlayan organlardır.
O yüzden sade akla sığınmak kurtarmaz insanı, insan olmayı vesselam...,
Prof. Dr. Ahmet Özer