İbn-i Haldun'dan öğrendik ki bütün devletlerin bir ömrü varmış; kurulur, yükselir, geriler ve çökerlermiş. Ne var ki imparatorluklarda bu tez, değişmemekle beraber, biraz farklılık gösterebiliyor: İmparatorluklar, yükseliş döneminde bir hegemonya kuruyorlar. Gerileme dönemlerinden çöküşe geçerken sıradanlaşıyorlar.
ABD'nin hegemonyası Çin ve Rusya karşısında çöküyor,devlet sıradanlaştı.
Bir devletin sıradanlaşması ne demektir?
Devletin kurumları birbiriyle çatışır hale gelirse,
Devleti yönetenler devletin kurumlarıyla çatışır hale gelirse,
Devleti yönetenlerin yönetim tarzı, kabul görmüş değerlerle uyuşmaz hale gelirse,
Devleti yöneten kadrolar, devletin tüzel kişiliğini oluşturan kurumlarla çatışıyorsa,
Devleti yönetenlerin ekonomik ilişkileri yasal yollarla ulaşılabilecek düzeyleri aşmışsa,
Yöneticilerin ailesinin ve yakınlarının devlet işlerine müdahaleleri ve servetleri meşruiyet boyutlarını aşarsa,
Devleti yönetenler halka yalan söylüyorsa,
Devleti yönetenlerin iç ve dış ilişkileri şaibeli hale gelmişse,
Devletin itibarı, uluslararası ilişkilerde güvenilmezlik düzeyine inmişse,
Yönetim kadroları yeni liderler üretemez hale gelmişse,
ve bunları,
ekonomik alanda üretemezlik, işsizlik, enflasyon, cari açık gibi olumsuzluklar destekliyorsa
devlet, sıradanlaşır.
Yıkılır mı?
Yıkılmaz!
Emperyalizm, bir devletin yok olmasını istemez; onu daha fazla sömürülecek hale getirmek varken; ancak yerine birden fazla devlet kurdurmayacaksa...
Başa dönersek, ABD bu aşamaları yaşıyor; yani sıradanlaştı.
***
Menderes miydi, Bayar mıydı "Küçük Amerika olacağız" diyen?
Durup dururken bu niye geldi ki aklıma; hay aksi şeytan!
Ahmet Ümit Aloğlu