Ziya Paşayı (Abdülhamit Ziyaeddin, (1825- 17 Mayıs 1880) bilirsiniz, Tanzimat’ın en çok eser veren yazarı ve şairi. Eserleri içinde biri var ki ölümsüzdür.
Bazı eserler, nasıl yedi canlı yaratılmışlarsa ölür ölür dirilirler. Ziya Paşa’nın Terkib- i Bendi de onlardandır; kendini anımsatmak için 17 Mayıs 1880’den beri, zaman zaman dirilir. Okunduğunda da ne zaman yazıldığı merak edilmez; çünkü okunduğu tarih için yazılmış gibi bir algı yaratır. Siz de Osmanlıcasını sevmezseniz dil içi çevirisini okuduğunuzda günümüz için yazıldığı izlenimi alırsınız. Terkib-i Bendin tamamı çok uzun diye, bir bendini alacağım buraya. Doğrusu ben beşinci bendi pek severim. Buraya o bendi alacağım. Okuyucuya kolaylık olsun diye dil içi çevirisi ile sunacağım size:
Terkib-i Bent- V
1. Cehrin ne safâ var acaba sîm ü zerinde?
İnsan bırakır hepsini hîn-i seferinde.
2. Bir reng-i vefâ var mı nazar kıl şu sipihrin,
Ne leyl ü nehârında, ne şems ü kamerinde.
3. Seyr etdi hevâ üzre denir taht-ı Süleyman,
Ol saltanatın yeller eser şimdi yerinde.
4. Hür olmak eğer ister isen olma cihânın
Zevkinde, safâsında, gamında, kederinde.
5. Cânân gide, rindân dağıla, mey ola rîzân,
Böyle gecenin hayr umulur mu seherinde!
6. Hayr umma eğer sadr-ı cihân olsa da bi’l-farz,
Her kim ki hasâset ola ırk u güherinde.
7. Yıldız arayıp gökte nice turfa müneccim,
Gaflet ile görmez kuyuyu reh-güzerinde.
8. Onlar ki verir lâf ile dünyâya nizâmât,
Bin türlü teseyyüb bulunur hânelerinde.
9. Âyînesi iştir kişinin lâfa bakılmaz,
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde.
10. Ben her ne kadar gördüm ise ba’zı mazarrat,
Sâbit-kademim yine bu re’yin üzerinde.
Bent Beyti (vasıta beyti)
İnsana sadâkat yakışır görse de ikrâh;
Yardımcısıdır doğruların Hazret-i Allah. Ziya Paşa
Günümüz Türkçesi:
1. Dünyanın acaba ne güzellik, ne saadet var, altınında ve gümüşünde? İnsan hepsini bırakır seferinin sonunda.
2. Bir bakıver, vefadan eser var mı şu gökyüzünün gecesinde gündüzünde, ne de güneşinde ayında!
3. Hazreti Süleyman’ın tahtının gökyüüznde gezindiği söylenir. Şimdi o saltanatın yeller esiyor yerinde.
4. Eğer özgür olmak istersen; dünyanın zevkinden, sefasından, gamından ve kederinden vazgeç.
5. Sevgili gitmiş, dostlar dağılmış, şarap dökülmüş; böyle gecenin sabahından hayır umulur mu?
6. Soyunda sopunda ve cevherinde alçaklık olan kişiden, dünyanın en itibarlı mevkisinde olsa bile hayır umulmaz.
7. Nice acemi müneccim, gökte yıldız arar; lakin gafleti yüzünden, yolunun üstündeki kuyuyu göremez.
8. Onlar ki boş konuşmalarla dünyaya düzen verdim sanarlar. Lakin bin türlü tembellik bulunur şahıslarında.
9. Aynası iştir kişinin, lafa bakılmaz. Kişinin aklının büyüklüğü ancak yarattığı eserlerde görünür.
10. Ben ne kadar bazı zararlar gördümse de bu düşüncemde kararlıyım.
Bent (Vasıta) Beyti: İnsan iğrençlik görse de ona sadakat yakışır.
Yüce Allah doğruların yardımcısıdır.
A.Ümit Aloğlu, 14.05.2022, Kuzucubelen.