17 Nisan 1961! 62 yıl önce bugün idam edildi Menderes.
Neden?
Anlatayım:
27 Mayıs darbesinin nedenlerini anımsayalım:
*Partizan(Tek parti diktası) denebilecek uygulamalar yaptı, gizli komiteler kurdu.
* Hukuk devletini ortadan kaldırdı, parti/kişi hukuku kurdu. Tahkikat komisyonu bunun uç noktası oldu.
*Ordu iile ilişkileri düzenleyemedi, bir konuşmasında bu orduyu astsubaylarla yönetirim, dedi.
*Plansız/ keyfi yatırımlar yaptı.
*Basına ve aydınlara baskı yaptı.
Bunlar, hangi iktidar için söylenemez?
Bunlar, bir iktidarın devrilmesi, bir başbakanın asılması için yeterli, inandırıcı, meşruiyet kazandırıcı nedenler midir?
Öyleyse neden asıldı Menderes?
Bu sorunun cevabını Abdülaziz niçin öldürüldü sorusunun cevabında bulabiliriz; yani tarih tekerrür etti,
Anımsayalım:
İmparatorluk borç batağındaydı. Devlet memuruna maaş ödeyemiyordu. Abdülaziz, Avrupa’ya yamandı. Böylece ABD’ye de yakın olacağını sandı. Onlardan her istediğini alabileceğini düşünüyordu. (Oysa ABD, Avrupalılarla sömürge paylaşımındaydı. Avrupalılardan kopan her parça ABD’nin oluyordu.) Bunlardan istediğini alamayan İmparator, Rusya’ya yamanmak istedi.
Bu, onun sonunu getirdi, tahttan indirildi ve öldürüldü.
Menderes için de aynı cümleleri kurabiliriz:
Menderes Amerikancı olarak bilinirdi. ABD’nin her isteği onun için bir emirdi. Ne var ki hep daha çok taleplerde bulunuyor, büyük paralar istiyordu. Sonunda ABD ve Avrupa onun isteklerine kayıtsız kalınca o da Abdülaziz gibi yaptı, Rusya’ya yeşil ışık yaktı. Bununla yetinmedi, “Çin ve Rusya ABD’yi geçecek. ABD tüketici konumda, diğerleri geleceğe yönelik yatırımlar yapıyor” gibi sözler söylemeye başlandı. Tam bu dönemde ( 8 Mayıs 1960) New York Times, “Menderes şayet Rusya’yla yakınlaşma politikasında değişiklik yapmazsa olayların nasıl gelişeceği bilinmez” diye yazdı.
Sonucu biliyoruz.
Bilmem anlatabildim mi?
A.Ümit Aloğlı, 16Eylül 2023, Kuzucubelen.