Dilin bir iletişim_ anlaşma aracı olduğu doğrudur; ancak yeterli bir tanım değildir. Çünkü dilin kullanım biçimi, dili kullanmadaki ustalık, dil ile ifade edilenin amacı ayrı ve dilin önemini belirlemede farklı hususlardır.
Dilin kullanım amacı ile ilgili gücünü Koca Yunus kadar güzel anlatan var mıdır, sanmıyorum!
Keleci bilen kişinin yüzünü ağ ede bir söz, Sözü pişirip diyenin işini sağ ede bir söz Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı, Söz ola ağılı aşı bal ile yağ ede bir söz. Kelecilerin pişirgil yaramazını şeşirgil, Sözün us ile düşürgil, demegil çağ ede bir söz. Gel ahi ey şehriyari sözümüzü dinle bari, Hezar gevher ve dinarı kara toprağ ede bir söz. Kişi bile söz demini, demeye sözün kemini, Bu cihan cehennemini sekiz uçmağ ede bir söz, Yüri yürü yolun ile, gafil olma bilin ile, Key sakın ki dilin ile, canına dağ ede bir söz. Yunus imdi söz yatından, söyle sözü gayetinden, Key sakın o şeh katından seni ırağ ede bir söz. i
Bu muhteşem şiirden daha fazla ne söylenebilir?
Yunus Emre'den özür dileyerek bir iki hususa değinmek gereği duyuyorum:
Hepimiz, dilin farklı alanlarda farklı kullanımları olduğunu biliyoruz. Örneğin günlük dilde sınırlı sözcükle, imgesel anlatımdan, canlandırmalardan, sanatlı söyleşilerden uzak bir dil kullandığımız halde edebî metinlerde yazarlar tam da bunları yapıyorlar. Buna karşın bilimsel eserlerde nesnel, açıklayıcı, anlaşılır bir dil kullanılırken felsefî eserlerde kavramsal bir dil kullanılıyor, sözcüklerin terim anlamları öne çıkarılıyor.
Politikada dile gelince, politikacı ne dediğini, sözünün nasıl yorumlanacağını, siyasi rakiplerinin sözünden nasıl farklı anlamlar çıkarabileceğini düşünerek, söyleyeceklerinde dile göstererek konuşmak, yazıyorsa aynı dikkat ve özenle yazmak zorundadır.
Akıldan çıkarmamamız gerekir ki dil, düşüncenin ana malzemesidir. Yani düşünce/ fikir/ ideoloji dille üretilir.
Sağcı/ idealist/ gerici felsefe nasıl kendi terimleriyle, kendi söz dağarcığı içinde üretilir ve anlatılırsa aydınlanmacı/ solcu/ilerici ideoloji de kendi terimleri ile kendi söz dağarcığı içinde, kendine özgü söylemiyle üretilir. Sağcı terimlerle sol düşünce üretilemez. Eğer sağcı terimler kullanıyorsanız artık siz de sağcısınız. Solcu terimler kullanan insanlar da artık sola kaymışlarıdır.
Bay Kılıçdaroğlu seçimlerde sağın dilini kullanın sözünü, sağa yanaşarak oy alırız yanlışının bir devamı olarak kullanmış olabilir; ancak bu sözüyle bilerek de olsa bilmeyerek de olsa artık biz sağcıyız demiş oluyor. Bunun başkaca da bir izahı varsa ben bilmiyorum; bilen arkadaşlardan beni aydınlatmalarını rica ediyorum.
Ahmet Ümit Aloğlu
11.10.2018
ahmetumitaloglu@gmail.com
............................................................................................................................
"Sözünü bilen kişinin, yüzünü ak eder bir söz,
Sözü pişirip diyenin, işini sağ eder bir söz.
Söz olur keser savaşı, söz olur bitirir başı,
Söz olur zehirli aşı bal ile yağ eder bir söz.
Sözlerini iyi pişir, yaramaz sözü değiştir,
Aklın ile dile düşür, söyleme anlamsız bir söz.
Gel ey kardeş dostun yari, sözümüzü dinle bari,
Bin elması, bin dinarı, kara toprak eder bir söz.
Kişi bilsin söz demini, demesin sözün kemini,
Bu cihan cehennemini sekiz cennet eder bir söz.
Doğru yürü yolun ile, gafil olma bilgin ile,
Çok sakın ki dilin ile, seni de yaralar bir söz.
Yunus şimdi söz yatından, söyle sözü gayetinden.
Çok sakın, o Hak katından, seni uzak eder bir söz. "
Not: Dil içi çeviri Sayın Zeki Çakar'a aittir.